စေလဦးပုည (အပိုင္း ၃၊ ဇာတ္သိမ္း)

          အမ်ိဳးသားတကၠသိုလ္၊ ရာဇဝင္ႏွင့္ ျမန္မာစာျပဆရာ ဦးသက္တင္က အကိုအကားတို ့ႏွင့္ တကြ တင္ျပေသာ ဦးပုည မေသေၾကာင္း ေဖာ္ျပခ်က္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါသည္။

          အတိုခ်ဳပ္မွာ ဦးသာအိုးက ၁၂၂၈-ခု ။ သီတင္ကြ်တ္လဆုတ္၊ ၁၃-ရက္ေန ့ည သန္ေခါင္ေက်ာ္တြင္ အီကင္း ေရဆိပ္သို ့ ခ်၍သတ္ေစ၏။ ထို အစီအစဥ္ကို ၾကိဳသိတင္သိ၍ ကယ္ဆယ္ရန္ၾကံသူတို ့မွာ ဦးသာအိုး၏ မယာငယ္ ခင္သုံ၊ ၄င္းအမ ခင္မွဳံ ႏွင့္ ခင္ပြန္း ကိုသူရ၊ ဦးပုညကို ၾကည္ညိုရင္းစြဲး ရွိေသာ ပုသိမ္ျမိဳ ့ပြဲးစားၾကီး ဦးညို (ထိုစဥ္က ကုန္ကူးရင္း မႏၱေလးတြင္ ေရာက္ရွိေနသည္။) တို ့(၄)ဦးက ကယ္ခဲ့သည္။ ကယ္ပုံမွာ ဦးညိုက ေငြစိုက္၍ သူသတ္ဆိုင္ရာမွ လူတို ့ႏွင့္ ၾကိတ္နယ္ တိုင္ပင္ကာ ေရခ်မည့္ ေနရာတြင္ ပိုက္ကြန္ျဖန္ ့ခံထားျပီး ဦးပုည အသက္ကို ကယ္လိုက္ၾကသည္။

          ကယ္ျပီးေနာက္ ဦးပုည အပါအဝင္ (၅)ဦးေပါင္း တိုင္ပင္လ်က္ `ဦးပုည` ကို ရွမ္းျပည္ကျဖတ္၍၊ သံလြင္ျမစ္ေၾကာင္းစုန္ျပီး၊ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း (ထိုစဥ္က အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ ေရာက္ရွိျပီးျဖစ္သည္။) ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ ့သို ့ ကိုသူရက ေခါ ္လာခါ ဦးညို၏အမ- ေဒါ ္ႏွင္းရီ ႏွင့္ ခင္ပြန္း ဦးဂြယ္တို ့ အိမ္တြင္ ပုန္းေအာင္ တည္းခိုေနေလသည္။  ေမာ္လျမိဳင္တြင္ ၁၂၃၆-ခုထိ (၈)ႏွစ္ၾကာ ပုန္းေအာင္းေနျပီးမွ အထက္အရပ္မွ သတင္းၾကားသိ၍ မလုံျခံဳဟုထင္ေသာေၾကာင့္ ကရင္နီနယ္သို ့ ေျပာင္းေရႊ ့ပုန္းေအာင္းရာတြင္ ၁၂၃၇-ခုတြင္ ဖ်ားနာ၍ အနိစၥေရာက္(ကြယ္လြန္)ေလသည္။

          ဦးပုညသည္ မႏၱေလးျမိဳ ့မွ အသက္ေဘးမွ လြတ္ေျမာက္ျပီး ၁၂၂၈-ခု၊ ျပာသိုလဆန္း ၉-ရက္(တနဂၤေႏြေန ့) က ဦးညိုအား ေရးစပ္ေပးသည့္ ေတးထပ္မွာ၊ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။

 

          (မွတ္တမ္း အျဖစ္သာ ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)

          ဦးညိုမွ ေဒါ ္ေက်ာ့ကို ဖြားသည္၊ ၄င္းမွ ဦးဖိုးေသာင္ကို ဖြားသည္။ ၄င္းမွ ယခု ဦးသက္တင္ကို ဖြားသည္။ ၄င္းအားျဖင့္ အေဖး-ဦးညို၏ မွတ္တမ္း စာအုပ္မ်ား၊ စေလဦးပုညကိုယ္တိုင္၏ မွတ္စုစာအုပ္၊ မွတ္တမ္း ပုရပိုက္တို ့ကို စဥ္ဆက္ထိန္းသိန္းရာမွ ဆရာဦးသက္တင္က ရရွိထားခဲ့ေလသည္။ (ေနာက္မ်ိဳးဆက္ကိုေတာ့ ဆက္၍ မသိရွိပါ။)

--------------------o--------------------------------o----------------------------0------------------------

          (ေအာက္ပါ အေၾကာင္းအရာတို ့ကို ဦးမင္းဒင္၏ Site မွ ကိုးကားေရးသား ေဖာ္ျပပါသည္။)

          ဘိုးဝဇီရ အတၳဳပ္ပတိၳ စာအုပ္တြင္

          ဘိုးဝဇီရသည္ ဦးသာအိုး၏ သားျဖစ္သူ ေမာင္ေမာင္ေလးအား ပညာသင္ၾကားေပးရသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ဦးသာအိုးႏွင့္ ခင္မင္ျပီး၊ ဦးသာအိုးကို ` စေလဆရာဦးပုညကို ကြပ္မ်က္သလား` ဟု ေမးျမန္ဘူးေလသည္။ ထိုအခါ ဦးသာအိုးက ` သူကံမေကာင္းလို ့ စြပ္စြဲခံရပါသည္။ ျမိဳ ့ဝန္လည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ တကယ္က တပယ္မင္းသား အမိန္ ့ျဖင့္ လက္မရြံ ့တို ့ သတ္တာပါ။ မင္းတရားၾကီး မေက်နပ္မွန္း သိသျဖင့္ သူ ့အေပါ ္ လႊဲခ်တာသာျဖစ္ပါတယ္။ မင္းသားပါလို ့လည္း မစြပ္စြဲဝံ့လို ့ သည္အတိုင္းေနရတာပါပဲ` လို ့ေျဖခဲ့ေၾကာင္း ပါရွိခဲ့သည္ ဆိုပါတယ္။

          တပယ္မင္းသားသည္ ေတးကဗ်ာ ဝါသနာပါ၍ အတီးအမွဳတ္တတ္ေလသည္။ သီခ်င္းၾကီး၊ သီခ်င္းခန္ ့လည္း စုေဆာင္းတတ္သည္ဟု ပညာရွိ ေရႊျပည္ ဦးဘတင္၏ အမွတ္အသားရွိသည္။ ကဗ်ာစာဆိုမ်ားကိုလည္း ေတးကဗ်ာ ေရးခိုင္းတတ္ေသာ အေလ့ရွိ၏။ ထိုေၾကာင့္ စာဆိုစေလဦးပုညအား ေတးကဗ်ာေရးခိုင္းရာမွ စိတ္မေကာင္းစရာ အျဖစ္ႏွင့္ ၾကံဳရပုံကို နယ္ပိုင္ဝန္ေထာက္ ဦးေမာင္ေမာင္တင္ (K.S.M. , A.T.M) ၏ ` ဦးပုညသမိုင္း` စာအုပ္တြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားပုံမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။

          တပယ္မင္းသားသည္ ေတးကဗ်ာေရးခိုင္းရန္ အတြက္ လူပ်ိဳေတာ္တစ္ဦးကို ေစလႊတ္၍ ဦးပုညအား အေခါ ္ ခိုင္းေလသည္။ ဦးပုညမွာလည္း အျခားမင္းသားေတြက ေတးကဗ်ာ ေရးခိုင္းထားသျဖင့္ မအားဘဲရွိေလသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ အလုပ္ျပီးမွ လာနိုင္မည့္ အေၾကာင္းကို ျပန္ေလွ်ာက္ခိုင္းေလသည္။ ေနာက္တစ္ေန ့တြင္လည္း အေခါ ္လႊတ္ေလရာ မအားလပ္သျဖင့္ ဦးပုညက စိတ္ရူတ္ရူတ္ျဖင့္

` မင္းသား အစစ္ေတြခိုင္းတာကို ေရးေနရတယ္။ ယမေနမင္းသား ေခါ ္တာကို မလာနိုင္အားေသးဘူး။ သည္ကျပီးမွ လာနိုင္ပါမယ့္အေၾကာင္းကို ေလွ်ာက္ထားလိုက္ပါ` ဟု မေခ်မငံ ျပန္ေျပာခဲ့ေလသည္။

(မွတ္ခ်က္။       ။ ရုပ္ေသးရုပ္ကို ယမေနသားႏွင့္ ထုလုပ္ျမဲ ျဖစ္သည္။ ရုပ္ေသးမင္းသားဟု တပယ္မင္းသားအား ေျပာဆိုျခင္းမွာ မင္းသားအစစ္ မဟုပ္ဟု ဆိုလိုသည္ ဆို၏။ မင္းတုံးမင္း၏ မိေထြးေတာ္မွ ပါေသာသားျဖစ္သည္။( ေလးဗိုလ္ ဦးဆိုင္ႏွင့္ မင္းတုံးမင္းမိေထြး အလႅကပ္ပျမိဳးစား တို ့ မွေမြးျပီး ၊ မင္းေသြးမဟုပ္ေပ။) မင္းတုံးမင္းသည္ မိေထြးေတာ္ကို ေနရာေပး၍ ၊ သူ ့သားကိုလည္း မင္းသား အရာေပးထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။)

          တပယ္မင္းသား သတ္ေၾကာင္းကို ` ဘိုးဝဇီရ အတၳဳပ္ပတိၳစာအုပ္` ႏွင့္` ဦပုည သမိုင္း` စာအုပ္ႏွစ္အုပ္ကို ကိုးကား၍ ၄င္း၊ ၁၈၇၆-ခုႏွစ္ေလာက္တြင္ ျဗိတိသွ်ပိုင္ ေအာက္ျမန္မာျပည္သို ့ စိန္ဂြ်န္း(ဆရာမတ္) ေက်ာင္းတြင္ ဆရာအျဖစ္၄င္း၊ သတင္းေထာက္အျဖစ္၄င္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ရန္ လာေရာက္ခဲ့သည့္ ဂ်ိမ္းေဂ်ာ့စေကာ့ သည္ ၁၈၈၂-ခုႏွစ္ သီေပါမင္း လက္ထက္တြင္ကား သူ ့အေတြ ့ အၾကဳံမ်ားကို စုစည္းလ်က္ `ေရႊရိုး` ကေလာင္ အမည္ခံ၍ The Burma, His Life and Notions အမည္ျဖင့္ ႏွစ္တြဲေပါင္းစာအုပ္ကို ေရးထုတ္ခဲ့သည္။

          စာမ်က္ႏွာ(၃၅၂)တြင္

Oo Hpo Nyah is the most celebrated recent auther. He was killed in the late King’s reign by the Tabe Mintha. (ဦးပုည သည္ နာမည္ အၾကီးဆုံး ေခတ္ေပါ ္ စာေရးဆရာ ျဖစ္သည္။ သူ ့ကို ယခင္မင္းလက္ထက္တြင္ တပယ္မင္းသားက အဆုံးစီရင္ခဲ့ေလသည္။)

ရည္ညႊန္းကိုးကား ထားေသာ စာအုပ္မ်ားကို  http://www.mindin.info/2011/03/blog-post.html  တြင္ သြားေရာက္ဖတ္ရွူ ့နိုင္ပါသည္။

--------------------o--------------------------------o----------------------------0------------------------

          ဦးပုည၏ ပုံစံသြင္ျပင္မွာ မနိမ့္မျမင့္၊ အရပ္ျပတ္ျပတ္၊ အသားလတ္၏။ လက္ယာလက္မွာ လက္ေမာင္းရင္းကစ ေသးသိမ္ေနသည္ကို လူမျမင္ေစရန္ ပုဆိုးစကို ယာဖက္ပခုံးစြန္း၌ အျမဲတင္ထားေလ့ရွိသည္။ ၄င္းပုဆိုးစသည္ ခ်ိတ္တြယ္ထားျခင္း မရွိပဲ ျမဲျမံစြာေနသည္။

          ကြမ္းစားေသာအခါ ကြမ္းရြက္ကို ပုဆိုးတြင္းမွ လက္ယာလက္မ၊ လက္ညိုး ႏွစ္ေခ်ာင္းျဖင့္ ညုပ္ထားျပီး၊ လက္ဝဲလက္ျဖင့္ ထုံးသုပ္ျခင္း၊ ကြမ္းသီးညွပ္ျခင္း၊ ထည့္ျခင္းျပဳ၍ ၊ လက္ဝဲလက္ျဖင့္ စားေလ့ရွိသည္။

          ပုဝါကို ေပါင္းေသာအခါ၊ လက္ယာဘက္မသန္ေသာ္လည္း လူၾကီးေပါင္း၊ အုပ္ေပါင္း ေကာင္းမြန္ သပ္ယပ္သည့္ျပင္ အလြန္လွ်င္ျမန္သျဖင့္ အံဩဖြယ္တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။

          စာေရးေသာအခါ လက္ဝဲလက္ျဖင့္ ေရးရသည္ ျဖစ္သျဖင့္၊ ပုရပိုက္ကို ေထာင္လိုက္ထားကာ ေရးခ်ေလ့ရွိသည္။အလြန္လွ်င္ျမန္သည့္အျပင္ လက္ေရးလက္သားေကာင္းလွသည္။

ဦးပုညေရးသားခဲ့ေသာ စာေပမ်ားမွာ

  

၁။       ဗဟန္းဘြဲ ့၊ ကန္ေတာ္ၾကီးဘြဲ ့ ေတာလား၊

၂။       မင္းၾကီးဦးပြား၏ ေရစက္သြန္း ဆုေတာင္း ေမာ္ကြန္းစာ၊

၃။       တရားေဟာစာ၊ ဝတၳဳ ၂၆-ပုတ္ ၊

၄။       ေမတၱာစာ ပုဒ္ေရ ၅၀-ခန္ ့

၅။       ေဟာကိန္းရကန္မ်ား။ ၄င္းရကန္မ်ားတြင္၊ သစ္လဲၾကန္၇ကန္၊ ေျမခံရကန္မ်ား၊ နဂါးလွည့္ေဟာရကန္၊ အ႒လက္ေဟာရကန္ တို ့ ပါဝင္သည္။

၆။       သျဂၤ ိဳဟ္ကိုးပိုင္းသရုပ္ ေတးထပ္မ်ား။

၇။       ျဗိဳ ့ဟဇ္က်မ္းလာ ဇာတာယုဂ္ေပါင္း ၁၅၀-ကို ေတးထပ္ျဖင့္ ျပီးေအာင္ေရးေသာ ေဟာကိန္း   ေတးထပ္မ်ား။

၈။       ဇာတာဘြဲ ့ေလးခ်ိဳး။

၉။       သက္ေရာက္ျဂိဳဟ္စားေဟာ ေတးထပ္မ်ား။

၁၀။     မယ္ဘြဲ ့၊ ေမာင္ဘြဲ ့၊ ေတာဘြဲ ့၊ ေတာင္ဘြဲ ့၊ ကိုယ္ရည္ေသြးမွ စ၍ မ်ားျပားလွစြာေသာ ေတးထပ္မ်ား၊           ရွစ္ဆယ္ေပါ ္ေတးထပ္မ်ား၊ ေပါင္း ၂၀၀-ေက်ာ္ ေတြ ့မွတ္ရသည္။ (သူမ်ားမွတ္ထားတာ ေျပာတာပါ။)

၁၁။     ေဆးက်မ္း လကၤာမ်ား။

၁၂။     ေဆးနည္း လက္ာ ကဗ်ာမ်ား။

၁၃။     သဒၵါပုဒ္စစ္ လကၤာ ကဗ်ာမ်ား။

၁၄။     ပင့္ရစ္ ဂဏၭိသတ္ပုံလကၤာ ၁၄-ပိုဒ္

၁၅။     သကၠဋဘာသာ ဖတ္နည္းလကၤာ။

၁၆။     ပုဂံတြင္ေနစဥ္ေရးေသာ၊ ပိဋကတ္ဖက္ ဆိုင္ရာ-သဒၵါဂႏၳရ နိသ် နံေပ်ာက္ေဆာင္မ်ား၊ (နိသ်နံ           ေပ်ာက္ဆိုသည္မွာ၊ အရိုးအတိုင္း ပါဌ္ ပါ႒ိကို ေရးထားျပီးလွ်င္၊ အနက္ခက္ေသာ ပါ႒ိစကားလုံးတို ့   ၏     အထက္က၊ ျမန္မာအနက္ကို ဆင့္၍ ေရးမွတ္ထားျခင္းကို ဆိုသည္။)

၁၇။     ယိုဒယားနိုင္ေမာ္ကြန္း။

၁၈။     ရတနာနဒီဘြဲ ့ ေမာ္ကြန္း။

၁၉။     ဥပကႏွင့္ ဆာဝါေဟာစာ။

၂၀။     ဝိဇယ ျပဇာတ္။

၂၁။     ေကာသလ ျပဇာတ္။

၂၂။     ပဒုမ ျပဇာတ္။

၂၃။     ဂဂၤါမာလဇာတ္(ေခါ ္) ေရသည္ျပဇာတ္။

၂၄။     ကုသျပဇာတ္ တပိုင္း။ (ေရးဆဲ)

၂၅။     ဝါသုေဒဝဇာတ္။

၂၆။     ေဝႆႏၱရာဇာတ္။

၂၇။     အိမ္မွ ုတရား အဆုံးအျဖတ္မ်ား၊ ဓမၼသတ္ လကၤာ (ေရးဆဲ)

၂၈။     သာသနာေရာက္ မင္းျပိဳင္စာတမ္းႏွင့္၊ သာသနာေလွ်ာက္ၾကီး။

၂၉။     ဆြမ္းေတာ္ၾကီးတင္ စာတမ္း။

၃၀။     စံေက်ာင္း ဆရာေတာ္ ဦးစႏၵိမာ ျပန္လြန္ေတာ္မူရာတြင္ ေရးေသာ ငိုခ်င္းရွည္ ၄-ပုဒ္။

၃၁။     မႏၱေလးေတာင္ေျခ၊ ယာေတာ္ၾကီးထြန္၊ ဖုန္းဘြဲ ့ ဗုံၾကီးသံမ်ား။

၃၂။     မွာတမ္းမ်ား။

၃၃။     ဒုံးခ်င္းမ်ား။

၃၄။     ရတုမ်ား။

၃၅။     ေတာလား၊ ေရလား၊ သေျပလားမ်ား။

၃၆။     သမိုင္း၊ ေက်ာက္စာသံပိုင္းမ်ား။

၃၇။     ဧခ်င္း၊ ေတးထပ္၊ သျဖန္၊ ေဒြးခ်ိဳး-ေလးခ်ိဳးမ်ား။

၃၈။     ေရသဘင္ လူးတားမ်ား။

၃၉။     ေရသဘင္ ရတုမ်ား။

၄၀။     ေပါက္ထီးဆင္ဖြား-ရတုပိုဒ္စုံ။

၄၁။     ျမမန္းစၾကာ သေဘၤာေတာ္ႏွင့္ ဒူးရင္းေတာ္ဆက္ နာဝါသံ (ေလွေတာ္သံမ်ား)

၄၂။     ရတနာနဒီျမစ္ေတာ္၊ ေလွခ်င္းတက္သံမ်ား။

စသည့္ ေလာကီ၊ ေလာကုတရာ စာမ်ားကို ေနာင္းလူတို ့အတြက္ ေရးသားခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။

          ဦးပုည၏ ဇာတ္လမ္းကို ဖတ္ရသည္မွာ ဂ်ိမ္းစ္ လွက်ာ္ ေရးေသာ ေမာင္ရင္ေမာင္၊ မမယ္မ ဇာတ္ဝင္ခန္းကိုပင္ ျပန္လည္ သတိရမိေပေသးသည္။ ဦးပုညကို ျမန္မာ-ရွတ္စပီးယား ဟု ပင္ သတ္မွတ္နိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခ်က္ကိုလည္း ေတြ ့ ရဘူးေပသည္။ ဦးပုည သည္ စာေပ၊ က်မ္းဂန္မ်ားကို ပိုင္နိုင္လွေပသည္။ ပညာမာန္လည္း ၾကီးသည္ဟု ယူဆရပါသည္။ ဦးပုည ႏွင့္ ေခာတ္ျပိဳင္ စာဆိုေတာ္တစ္ဦးမွာ အခ်ဳပ္တန္း ဆရာေဖ ပင္ျဖစ္ပါသည္။